Jak otrzymać odszkodowanie z ZUS-u za wypadek przy pracy?

Jeśli pracujesz legalnie i jesteś zgłoszony do ubezpieczenia wypadkowego w ZUS, to możesz ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy lub uszczerbek na zdrowiu z powodu choroby zawodowej. Do końca marca przyszłego roku stawka za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu to 1269 zł.

Ubezpieczenie to podstawa

Legalne zatrudnienie i opłacanie składek na ubezpieczenie wypadkowe daje prawo do rekompensaty w postaci jednorazowego odszkodowania wypłacanego przez ZUS w razie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Dane opolskiego ZUS z bieżącego roku wskazują, że w regionie jest mniej wypadków, co przekłada się na niższą liczbę wypłaconych jednorazowych odszkodowań.

– Od początku roku do końca sierpnia tego roku pozytywnie rozpatrzyliśmy 346 wniosków
o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Na rachunki bankowe osób poszkodowanych przekazaliśmy ponad 2,9 mln zł. W porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku widać wyraźny spadek. Wówczas wypłaciliśmy w regionie 412 jednorazowych odszkodowań o wartości 3, 08 mln zł – mówi Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.

W 2022 r. oddziały ZUS w Polsce wypłaciły 42,6 tys. jednorazowych odszkodowań za wypadek przy pracy bądź uszczerbek na zdrowiu z tytułu choroby zawodowej, a wartość zrealizowanych przelewów sięgnęła 294 mln zł. W tym czasie opolski oddział ZUS wypłacił 550 jednorazowych odszkodowań wypadkowych. Na Opolszczyźnie kwota odszkodowań przekroczyła wówczas 4 miliony złotych. Było to najmniej z wszystkich województw. Dla porównania oddziały ZUS w województwach śląskim i dolnośląskim wypłaciły odpowiednio 5,7 tys. i 3,5 tys. jednorazowych odszkodowań.

Wyższe wypłaty

W tym roku opolski ZUS najwięcej jednorazowych odszkodowań wypłacił w maju i kwietniu,
bo odpowiednio 53 i 51, a najmniej w czerwcu – 34. Między styczniem a sierpniem br. przeciętna wysokość jednorazowego odszkodowania była wyższa niż w tym samym czasie 2022 r. Rok temu ZUS przeciętnie wypłacał 7484 zł za jedno odszkodowanie, natomiast w tym roku to już 8391 zł.

Za jeden procent

Wartość jednego procenta stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu zmienia się co
12 miesięcy, jest uzależniona od procentowego uszczerbku na zdrowiu, który określa lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS po zakończeniu leczenia lub rehabilitacji. Zmiana „taryfy” następuje
w kwietniu danego roku i obowiązuje od końca marca kolejnego.

Na ile wyceniany jest 1 procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu? W obecnym okresie rozliczeniowym (kwiecień 2023 – marzec 2024) każdy procent jest wyceniany na 1269 zł „na rękę”. Dla porównania w poprzednim okresie było to 1133 zł.

O jednorazowe odszkodowania w większości ubiegają ubezpieczeni zatrudnieni na „etacie”. Rzadziej świadczenia te trafiają do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą bądź osób na umowach zlecenie.

Trzeba wnioskować

ZUS nie wypłaci pieniędzy z tytułu jednorazowego odszkodowania wypadkowego automatycznie.
Do tego potrzebny jest wniosek. Osoba poszkodowana powinna go złożyć wraz z protokołem powypadkowym lub kartą wypadku i dokumentacją opisującą okoliczności i przyczyny wypadku sporządzoną przez pracodawcę. Te dokumenty oraz wypełnione przez lekarza zaświadczenie o stanie zdrowia (OL-9) wnioskodawcy potwierdzające zakończenie leczenia i rehabilitacji poszkodowanego stanowi podstawę do przelewu pieniędzy na konto.

ZUS przyzna odszkodowania w formie decyzji, a ma na to 14. dni od uprawomocnienia się orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub wyjaśnienia ostatniej okoliczności w sprawie. Jeśli ZUS odmówi świadczenia, można się odwołać w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Jeśli prawo do jednorazowego odszkodowania zostało ustalone, to Zakład wypłaci przyznaną kwotę do
30 dni od wydania decyzji.

Dokumenty niezbędne do wypłacenia jednorazowego odszkodowania powinien w imieniu  poszkodowanego złożyć pracodawca (płatnik składek). Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą to zrobić pisemnie lub ustnie do protokołu w dowolnej placówce ZUS albo wysłać dokumenty pocztą. Wniosek o odszkodowanie rozpatruje jednostka ZUS właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby, która uległa wypadkowi.

Co istotne, o jednorazowe odszkodowania mogą się ubiegać także uprawnieni członkowie rodziny osoby zmarłej w wyniku wypadku przy pracy czy choroby zawodowej. 

Kiedy ZUS może odmówić

ZUS może odmówić wypłaty odszkodowania, gdy na przykład, gdy wnioskodawca umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa naruszył przepisy o ochronie życia i zdrowia. Ponadto gdy udowodniono, że to była jedyna przyczyna wypadku. Również w sytuacji, gdy pracownik przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, ponieważ był nietrzeźwy, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych. Odmowa wypłaty świadczenia nie będzie dotyczyła członków rodziny ubezpieczonego, którzy w takich przypadkach zachowują prawo do świadczeń.

Aktualne stawki

Od 1 kwietnia 2023 r. do 31 marca 2024 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą:

• 1269 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
• 1269 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych;
• 22 212 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego;
• 22 212 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty;
• 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
• 57 115 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko;
• 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 22 212 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci;
• 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 22 212 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko;
• 22 212 zł, gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; każdemu z nich przysługuje ta kwota, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom;
• 57 115 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 22 212 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

(źródło: ZUS)