Od kilku lat opolskie placówki ZUS-u przyjmują coraz mniej wniosków o wypłatę zasiłków pogrzebowych. Świadczenie przysługuje tylko z jednego tytułu i obecnie wynosi maksymalnie 4 tys. zł.
Od początku tego roku do końca października opolski oddział ZUS przyjął 7706 wniosków o wypłatę zasiłku pogrzebowego i wypłacił z tego tytułu 30,8 milionów złotych. Wpłynęło mniej wniosków niż w tym samych okresie ubiegłych lat. Na przykład w 2023 roku zarejestrowaliśmy 7870, a w 2022 roku aż 8914 wniosków o wypłatę świadczenia – informuje Sebastian Szczurek, rzecznik prasowy ZUS na Opolszczyźnie. Niższa liczba wniosków o wypłatę zasiłków pogrzebowych w tym roku przełożyła się na niższą kwotę jaką ZUS w regionie wydał na ten cel. Rok temu ta kwota była wyższa o około 700 tys. zł, a w 2022 r. aż o ponad 5 mln zł. Obecne przepisy, na podstawie których ZUS wypłaca zasiłek pogrzebowy określają wysokość tego świadczenia na maksymalnie 4 tys. zł i ta kwota obowiązuje od 2011 r.
Dla kogo zasiłek
O wypłatę zasiłku pogrzebowego w ZUS mogą się ubiegać członkowie rodziny czyli współmałżonek (nawet jeśli pozostaje w separacji orzeczonej wyrokiem sądu), rodzice, rodzeństwo, dzieci, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, dziadkowie oraz wnuki. Te osoby mogą otrzymać zasiłek w pełnej wysokości, niezależnie od rzeczywistych kosztów pogrzebu. Jeżeli w kosztach pogrzebu partycypuje osoba obca, pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego i podmioty te wykażą koszty związane
z pochówkiem to refundacja będzie równa udokumentowanym kosztom ale nie więcej niż 4 tys. zł.
Na Opolszczyźnie rekordowym pod względem ilości rozpatrzonych wniosków o zasiłki pogrzebowe był rok 2021. Wówczas opolski ZUS wydał 11,7 tys. decyzji przyznających świadczenie, a suma przelewów na rachunki odbiorców sięgnęła wtedy 43,8 mln zł. W kolejnym czyli 2022 r., ZUS w regionie przyznał 10,3 tys. zasiłków pogrzebowych, a całkowity koszt tych świadczeń nieznacznie przekroczył wtedy 41,2 mln zł.
Wydatki, które pokryje ZUS
Przyjmuje się, że pogrzeb to czynności, które trwają od chwili zgonu do pochowania zwłok lub prochów osoby zmarłej. Podczas rozpatrywania wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego uwzględnia się poniesione w tym czasie i związane z pochówkiem wydatki. Na przykład przedstawienie rachunku tylko za trumnę nie stanowi dowodu pokrycia kosztów pogrzebu, ponieważ zasadne jest przypuszczenie, że pozostałe koszty poniósł ktoś inny, kto również będzie ubiegał się o zasiłek pogrzebowy. Do kosztu pochówku trudno zaliczyć również wyłącznie zakup kwiatów czy wiązanek, bo to uprawniałoby występowanie o zwrot kosztów w ramach zasiłku każdego żałobnika w wysokości proporcjonalnej do poniesionych wydatków. Do katalogu kosztów nie sposób wpisać kosztów poniesionych na wystawienie nagrobka. Nie jest to zdarzenie bezpośrednio związane z pochówkiem. Brak nagrobka nie oznacza, że pogrzeb się nie odbył, a nagrobek, obelisk, kwatera, rzeźba bądź inskrypcje nagrobne mogą być wykonane długo po ceremonii.
12 miesięcy na wniosek
Wniosek o zwrot wydatków można złożyć do 12 miesięcy od dnia śmierci osoby. Po upływie tego okresu prawo do zasiłku wygasa. Jeśli strona, która wnioskuje o zasiłek spełniła wszystkie formalności, to ZUS powinien przekazać wnioskodawcy pieniądze do 30. dni od dnia wpływu wniosku do placówki ZUS. Jeżeli z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe, to prawo do zasiłku wygasa po upływie roku od dnia pogrzebu. Dokumentem, który potwierdza te okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji, prokuratury bądź innej instytucji. W takiej sytuacji, ZUS wypłaci zasiłek niezwłocznie, natomiast nie później niż do 30. dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.
W razie donacji zwłok na cele naukowe sprawienie pogrzebu możliwe jest dopiero po przekazaniu rodzinie przez instytucję naukową szczątków osoby zmarłej po zakończeniu badań. Z przyczyn, więc całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego nie ma ona możliwości zgłoszenia wniosku o wypłatę w ciągu ustawowych 12 miesięcy.
Na kogo
Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci osoby, która:
- była ubezpieczona w ZUS lub miała między innymi przyznaną emeryturę, rentę bądź emeryturę pomostową,
- zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego już po ustaniu ubezpieczenia,
- pobierała świadczenie przedemerytalne bądź zasiłek przedemerytalny,
- zmarła nie mając przyznanej emerytury lub renty lecz w dniu zgonu spełniała warunki do jej uzyskania.
Dokumenty i formalności
Wystarczy wypełnić przygotowany przez ZUS formularz (Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy), który udostępnia ZUS w swoich placówkach bądź na stronie internetowej www.zus.pl.
Podstawowymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego oprócz wniosku są skrócony odpis aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem. Ponadto dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane), zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu w dniu śmierci (w przypadku, gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpieczonej), nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących. (źródło: ZUS)
