W sierpniu 2023 r. polscy i ukraińscy archeolodzy odnaleźli zbiorową mogiłę osób zamordowanych w wyniku ataku UPA na Puźniki w lutym 1945 roku. Jeszcze przed rozpoczęciem prac ekshumacyjnych realizatorzy akcji chcą zebrać dane DNA, które pozwolą na identyfikację ofiar. Część potomków mieszkańców Puźnik mieszka w Niemysłowicach koło Prudnika.
Prace poszukiwawcze, po uzyskaniu zgody władz Ukrainy, trwały od maja 2023 r. i obejmowały teren dawnego cmentarza (wieś została po wojnie zlikwidowana). Pierwsze sondażowe wykopy nie dały pozytywnych rezultatów, dopiero prace w sierpniu pozwoliły odkryć poszukiwaną mogiłę.
– Już na drugi dzień natrafiliśmy na pierwsze szczątki ludzkie, które znajdowały się stosunkowo płytko pod ziemią i były ułożone dość chaotycznie. Dalsza analiza kilku pierwszych fragmentów różnych szkieletów wskazywała, że mamy do czynienia ewidentnie z grobem masowym, a znajdujące się w nim osoby posiadały w momencie pochówku liczne obrażenia. Znaleziono też gwoździe po drewnianych skrzyniach, w które pośpiesznie wkładano część ofiar przed pochówkiem. Dalsze prace ziemne nie były już konieczne, ponieważ to, co odkryto, okazało się wystarczające, aby zakończyć etap poszukiwań. Dół został zabezpieczony i zasypany a pełne wydostanie wszystkich szczątków nastąpi dopiero podczas prac ekshumacyjnych, które miejmy nadzieję rozpoczną się jak najszybciej – czytamy na stronie puzniki.pl.
W oczekiwaniu na zgodę na prace ekshumacyjne rozpoczęła się akcja zbierania materiału DNA, który będzie wykorzystany do identyfikacji ofiar.
– Dlatego zwracamy się z uprzejmą prośbą o przekazanie materiału porównawczego do Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów – apelują członkowie Stowarzyszenia Nowosiółczan i Puźniczan. – Baza ta powstała 28 września 2012 r., przy Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie, a jej celem jest identyfikacja osobnicza szczątków ofiar zbrodni systemów totalitarnych. Zespół PBGOT prowadził prace sondażowe w miejscowości Puźniki w roku 2023, co pozwoliło na odnalezienie grobu masowego ponad 80 ofiar pogromu, będącego tylko małym fragmentem tragedii określanej mianem „zbrodni wołyńskiej”. Planowane prace ekshumacyjne pozwolą na identyfikację tych ofiar, jednak jest to niemożliwe bez materiału porównawczego od krewnych ofiar. W związku z powyższym zwracamy się z prośbą do rodzin ofiar, które mogły zostać pochowane w miejscowości Puźnik, o przekazanie materiału do badań. Przekazany materiał zostanie zdeponowany w bazie PBGOT, co pozwoli na wykorzystanie go w późniejszym czasie do identyfikacji ofiar. Materiał pobierany jest w postaci wymazu z jamy ustnej, przez co czynność jest szybka, zupełnie bezbolesna i można ją wykonać samodzielnie w domu.
Stowarzyszenie informuje, że na razie na apel odpowiedziało niewiele osób, stąd prośba o szersze rozpropagowanie akcji. Listę ofiar można znaleźć TUTAJ.
Kontakt z zespołem PBGOT: tel. +48 91 466 15 59, e‑mail: gensad@pum.edu.pl. Należy podać: imię, nazwisko, kontakt i adres pocztowy krewnego ofiary, do którego zostanie wysłany pakiet do badań DNA (pakiet może być wysłany również poza granice Polski za pośrednictwem Ambasady RP), imię i nazwisko ofiary wraz z podaniem stopnia pokrewieństwa.
