W tym roku mieszkańcy Opolszczyzny rzadziej wnioskowali w ZUS o wypłatę zasiłku pogrzebowego niż w 2022 r. Ile obecnie wynosi to świadczenie i kto może je otrzymać? Jakie wydatki podlegają refundacji? Ile jest czasu na złożenie wniosku o zwrot kosztów pochówku?
Nie tylko rodzina
Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu. Wysokość zasiłku pogrzebowego przyznawanego i wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zmieniła się lutego 2011 r. i wynosi 4 tys. zł. Wcześniej wysokość świadczenia była płynna i zmieniała się co kwartał.
Wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego w ZUS mogą składać członkowie rodziny czyli współmałżonek (nawet jeśli pozostaje w separacji orzeczonej wyrokiem sądu), rodzice, rodzeństwo, dzieci, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, dziadkowie oraz wnuki. Tym osobom zasiłek może być wypłacony w pełnej wysokości (4 tys. zł.) niezależnie od faktycznie poniesionych kosztów pogrzebu.
Jeżeli pochówek organizuje osoba obca, pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego i podmioty te wykażą koszty związane z pochówkiem to kwota refundacji będzie na poziomie udokumentowanych kosztów, jednak nie więcej niż 4 tys. zł.
– Od stycznia do końca października opolski ZUS wypłacił 7870 zasiłków pogrzebowych o łącznej wartości 31 milionów 519 tysięcy złotych. To mniej niż w tych samych miesiącach 2022 roku. Wówczas w regionie rozpatrzyliśmy 8914 wniosków o zasiłek pogrzebowy. Na rachunki bankowe wnioskujących przekazaliśmy w tym okresie aż 35 milionów 691 tysięcy złotych – wyjaśnia Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.
W ciągu ostatnich kilku lat rekordowym okresem pod względem ilości rozpatrzonych wniosków
o zasiłki pogrzebowe przez ZUS na Opolszczyźnie był rok 2021. Oddział ZUS w Opolu wydał wtedy 11,7 tys. decyzji przyznających to świadczenie. Kwota przeznaczona na ten cel sięgnęła wówczas 43,8 mln zł. W kolejnym czyli 2022 r., ZUS w regionie przyznał 10,3 tys. zasiłków pogrzebowych, a całkowity koszt tych świadczeń nieznacznie przekroczył wtedy 41,2 mln zł.
3 994,81 złotych – tyle wyniosła w połowie tego roku przeciętna wysokość zasiłku pogrzebowego wypłaconego przez ZUS po ubezpieczonych i członkach ich rodzin.
3 997,61 złotych – tyle wyniosła w połowie tego roku przeciętna wysokość zasiłku pogrzebowego wypłaconego przez ZUS po emerytach i rencistach oraz członkach ich rodzin.
Za co należy się zwrot
Prawo nie precyzuje co można, a czego nie można zaliczać w poczet kosztów pochówku. Przyjmuje się, że pogrzeb to czynności, które trwają od chwili zgonu do pochowania zwłok lub prochów osoby zmarłej. Podczas rozpatrywania wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego uwzględnia się poniesione w tym czasie i związane z pochówkiem wydatki. Na przykład przedstawienie rachunku tylko za trumnę nie stanowi dowodu pokrycia kosztów pogrzebu, ponieważ zasadne jest przypuszczenie, że pozostałe koszty poniósł ktoś inny, kto również będzie ubiegał się o zasiłek pogrzebowy. Do kosztu pochówku trudno zaliczyć również wyłącznie zakup kwiatów czy wiązanek, bo to uprawniałoby występowanie o zwrot kosztów w ramach zasiłku każdego żałobnika w wysokości proporcjonalnej do poniesionych wydatków.
Do katalogu kosztów nie sposób wpisać kosztów poniesionych na wystawienie nagrobka. Nie jest to zdarzenie bezpośrednio związane z pochówkiem. Brak nagrobka nie oznacza, że pogrzeb się nie odbył, a nagrobek, obelisk, kwatera, rzeźba bądź inskrypcje nagrobne mogą być wykonane długo po ceremonii.
Przez rok
Wniosek o zwrot wydatków można złożyć do 12. miesięcy od dnia śmierci osoby. Po upływie tego okresu prawo do zasiłku wygasa. Jeśli strona, która wnioskuje o zasiłek spełniła wszystkie formalności, to ZUS powinien przekazać wnioskodawcy pieniądze do 30. dni od dnia wpływu wniosku do placówki ZUS. Jeżeli z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe, to prawo do zasiłku wygasa po upływie roku od dnia pogrzebu. Dokumentem, który potwierdza te okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji, prokuratury bądź innej instytucji. W takiej sytuacji, ZUS wypłaci zasiłek niezwłocznie, natomiast nie później niż do 30. dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.
W razie donacji zwłok na cele naukowe sprawienie pogrzebu możliwe jest dopiero po przekazaniu rodzinie przez instytucję naukową szczątków osoby zmarłej po zakończeniu badań. Z przyczyn, więc całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego nie ma ona możliwości zgłoszenia wniosku o wypłatę w ciągu ustawowych 12 miesięcy.
Na kogo
Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci osoby, która:
- była ubezpieczona w ZUS lub miała między innymi przyznaną emeryturę, rentę bądź emeryturę pomostową,
- zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego już po ustaniu ubezpieczenia,
- pobierała świadczenie przedemerytalne bądź zasiłek przedemerytalny,
- zmarła nie mając przyznanej emerytury lub renty lecz w dniu zgonu spełniała warunki do jej uzyskania.
Wymagane dokumenty
Wystarczy wypełnić przygotowany przez ZUS formularz (Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy), który udostępnia ZUS w swoich placówkach bądź na stronie internetowej www.zus.pl
Podstawowymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego oprócz wniosku są skrócony odpis aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem. Ponadto dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane), zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu w dniu śmierci (w przypadku, gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpieczonej), nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących.
