Już nie ruina, a pięknie odnowiona, zabytkowa brama, witać będzie osoby odwiedzające cmentarz żydowski w Białej. Staraniem Gminy Biała odnowiono liczącą kilkaset konstrukcję.
Samorząd pozyskał na ten cel 240 tys. zł z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, a program odnowy przebiegał w konsultacji z członkami Komisji Rabinicznej ds. cmentarzy. Brama o szerokości 415 cm (z filarami) pochodzi z przełomu XVII i XVIII w. W 1840 r. odnowiono ją. Wraz ze zmniejszaniem się miejscowej gminy żydowskiej, coraz mniej środków łożono na utrzymanie dotychczasowej infrastruktury, niszczało ogrodzenie cmentarza, a wraz z nim brama. W okresie Polski Ludowej miejsce to nadal było zapomniane. Jeszcze w 1984 r. nad bramą znajdował się portal, choć konstrukcja była już mocno zdegradowana. Potem zawalił się łuk i do współczesnych czasów przetrwały jedynie filary bramy.
Po zakończeniu prac brama odzyskała łuk nad przejściem, uzupełniono cegły, dachówkowe zadaszenie, otynkowanie, drewniane skrzydła bramowe, a po obu jej stronach postawiono fragmenty ogrodzenia, które dawniej otaczało cały teren cmentarza. Nad bramą znajduje się płaskorzeźbiona żydowska inskrypcja. Całość po odnowieniu prezentuje się tak korzystnie, jak jeszcze nigdy za obecnie żyjącego pokolenia mieszkańców Białej. Do bramy można dojść wybrukowaną aleją prowadzącą od parkingu przy ul. Ogrodowej. Właścicielem działki z cmentarzem jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
Kirkut jest jednym z najcenniejszych tego typu obiektów w Polsce. Zachowało się tu około 900 macew, najstarsza pochodzi z 1621 r., a ostatni pogrzeb odbył się tu w 1938 r. Cmentarz wpisany został do rejestru zabytków w 1977 r.
Oficjalna prezentacja bramy po odnowieniu nastąpi podczas Dni Kultury Żydowskiej w Białej na początku kwietnia.
Mam pytanie.
Dlaczego właściciel przez tyle lat nic nie robił z popadającą w ruine bramę?
Odpowiedź jest prosta – Czekał na frajera, który zrobi to za niego.
To samo jest we Warszawie. Polacy z gruzów odbudowali a oni teraz upominają się o swoje…
Jeszcze jedno pytanie.
Kto od dzisiaj będzie się opiekował nowo wyremontowaną bramą? Tzn ponosił koszty utrzymania.
Jasne, Gieniu, lepiej, żeby zabytek się zawalił. Problem w tym, że Żydom ten zabytek do niczego nie jest potrzebny, a dla mieszkańców, to istotny kawałek ich lokalnej historii. Biała zaprasza ciebie szczególnie już wkrótce na Dni Kultury Żydowskiej. Nie, nie finansuje je ambasada Izraela! 🙂 🙂 🙂
Dla jednego zabytek dla drugiego przeżytek. A żyd grosza pożałował…
Pięknie odnowiony zabytek! W Białej potrafią dbać o lokalne dziedzictwo. Będę zapraszał tam gości.
Dziękujemy i również zapraszamy!
Braun na prezydenta! On rozumie jak się sprawy mają.